Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo tại Phiên họp (Ảnh chụp từ điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Ảnh: Đức Trung (MPI)

Phiên họp diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Tại điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư có sự tham dự của Thứ trưởng Trần Duy Đông và lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội (KTXH) tháng 3 và 03 tháng; triển khai Chương trình phục hồi và phát triển KTXH; phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công; triển khai 03 Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG); đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển KTXH năm 2022, Kế hoạch đầu tư công năm 2022.

Mười điểm sáng của nền kinh tế

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trước bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với sự nỗ lực, cố gắng trong chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện đan xen thuận lợi, thời cơ, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn, tình hình KTXH nước ta cơ bản vẫn đạt được kết quả đáng kể trong tháng 3 và 03 tháng đầu năm 2023.

Một là, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm, cơ bản thực hiện tốt các mục tiêu trọng tâm đã được Đảng, Quốc hội thông qua. Lạm phát cơ bản được kiểm soát ở mức phù hợp; tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) có xu hướng giảm dần, tháng 01 tăng 4,89%, tháng 02 tăng 4,31%, tháng 03 tăng 3,35% so với cùng kỳ năm trước, tính chung quý I tăng 4,18%. Với sự nỗ lực, phấn đấu, mục tiêu kiểm soát lạm phát cả năm có thể đạt được; tuy nhiên, cần tiếp tục lưu ý chỉ số lạm phát cơ bản quý I.

Thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, chủ động điều hành các công cụ chính sách tiền tệ hỗ trợ giảm mặt bằng lãi suất cho vay, ổn định tỷ giá phù hợp với diễn biến thị trường; bảo đảm an toàn, thanh khoản của hệ thống ngân hàng. Thu NSNN quý I ước đạt 30,3% dự toán, trong đó thu nội địa ước đạt 30,9% dự toán (tăng 5,4% so với cùng kỳ). Nền kinh tế ước xuất siêu 4,07 tỷ USD trong quý I (cùng kỳ năm 2022 xuất siêu 1,9 tỷ USD). An ninh năng lượng, an ninh lương thực được giữ vững; cân đối cung - cầu hàng hóa thiết yếu được bảo đảm, nhất là trước, trong và sau Tết Nguyên đán.

Hai là, hoạt động sản xuất, kinh doanh được duy trì, một số lĩnh vực có mức tăng khá. Sản xuất nông nghiệp ổn định, giá trị tăng thêm khu vực nông, lâm, thủy sản quý I tăng 2,52% so với cùng kỳ. Sản lượng nuôi trồng thủy sản quý I tăng 3,2% so với cùng kỳ, tranh thủ được cơ hội xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Khu vực dịch vụ tiếp tục phục hồi tích cực, giá trị tăng thêm quý I tăng 6,79% so với cùng kỳ năm trước, đóng góp 95,9% tăng trưởng của cả nền kinh tế. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 03 tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước, tính chung quý I tăng 13,9%. Khách quốc tế đến nước ta đạt gần 2,7 triệu lượt khách, gấp 29,7 lần cùng kỳ năm trước.

Ba là, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tập trung xử lý các vấn đề tồn đọng, các dự án, ngân hàng yếu kém, nhà máy nhiệt điện…; giải quyết các công việc thường xuyên, các vấn đề phát sinh về nguồn cung xăng dầu, trang thiết bị, vật tư y tế, phản ứng chính sách tiền tệ của Mỹ, EU, vướng mắc của hệ thống đăng kiểm… Đồng thời, triển khai các giải pháp trung và dài hạn, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn, trọng điểm, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, thu hút đầu tư nước ngoài, đầu tư tư nhân, khơi thông nguồn lực đầu tư cho nền kinh tế.

Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được quan tâm, thúc đẩy, quyết liệt tháo gỡ rào cản, vướng mắc về quy định, khơi thông nguồn lực, thu hút đầu tư toàn xã hội. Một số tập đoàn, nhà đầu tư lớn đã bày tỏ quan tâm đầu tư vào Việt Nam trong lĩnh vực chế biến chế tạo, công nghệ cao, sản xuất chip điện tử, dịch vụ… Ngân hàng Sumitomo Nhật Bản mua 15% cổ phần của Ngân hàng VPBank, trị giá 1,5 tỷ USD.

Bốn là, tập trung làm tốt công tác an sinh xã hội, cải thiện đời sống người dân; kịp thời thăm hỏi, động viên, hỗ trợ người dân chuẩn bị và đón Tết vui tươi, lành mạnh, đầm ấm, mọi nhà đều có Tết. Ước tính kinh phí trợ giúp tết của 63 địa phương là khoảng 9.500 tỷ đồng; xuất cấp 18,3 nghìn tấn gạo cứu trợ, cứu đói trong dịp Tết Nguyên đán và giáp hạt đầu năm.

Năm là, tình hình lao động, việc làm quý I phục hồi tích cực; tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm giảm, thu nhập của lao động tăng so với quý trước và cùng kỳ năm trước. Tăng cường kết nối cung – cầu lao động, hỗ trợ người lao động tìm kiếm việc làm; kịp thời hỗ trợ người dân, người lao động bị mất việc, giảm giờ làm.

Sáu là, các lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch, thông tin tuyên truyền tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ mừng Đảng, mừng xuân, lễ hội đầu xuân diễn ra an toàn, lành mạnh, tiết kiệm, vui tươi, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, thúc đẩy phát triển du lịch tại các địa phương.

Bảy là, ngành giáo dục tích cực triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới, chuẩn bị Kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2023; tổ chức Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của học sinh, sinh viên; chủ động phương án biên chế giáo viên tại các địa phương, nhằm khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ.

Tám là, ngành y tế tập trung xử lý, khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế tại một số cơ sở khám, chữa bệnh lớn; tiếp tục làm tốt công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19 và các dịch bệnh khác, nhất là trong bối cảnh diễn ra nhiều lễ hội, điều kiện thời tiết chuyển mùa nồm, ẩm, dễ xuất hiện dịch bệnh; bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, nhất là trước, trong và sau Tết... Trong tháng 03, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP về bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế.

Chín là, quốc phòng an ninh được bảo đảm. Mười là, công tác đối ngoại được triển khai chủ động, tích cực, hiệu quả, góp phần nâng cao quan hệ đối tác song phương và đa phương; đẩy mạnh ngoại giao kinh tế, thu hút FDI, đã mở cửa lại được thị trường khách du lịch Trung Quốc.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết đạt được, do diễn biến ngày càng bất lợi, khó lường của thế giới đã ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế, hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước, nhất là sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, thu hút đầu tư… Tăng trưởng kinh tế quý I ước đạt 3,32% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn kịch bản tại Nghị quyết 01/NQ-CP (kịch bản là 5,6%). Khu vực nông, lâm, thủy sản và dịch vụ cơ bản ổn định, phục hồi khá (tăng 2,52% và 6,79% so với cùng kỳ). Khu vực công nghiệp - xây dựng giảm 0,4%, trong đó công nghiệp giảm 0,82%, ảnh hưởng trực tiếp và làm giảm tốc độ tăng trưởng của toàn nền kinh tế.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh, sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, đầu tư, thu hút FDI… gặp nhiều khó khăn. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) quý I giảm 2,2% so với cùng kỳ năm trước (quý I năm 2022 tăng 6,8%). Tiêu thụ giảm, tồn kho tăng cao. Qua nắm bắt tình hình doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, trong quý I giá trị xuất khẩu thủy sản giảm 30% so với cùng kỳ năm trước, đơn hàng dệt may giảm 15-20%... Các doanh nghiệp xây dựng chưa đạt được 10% kế hoạch năm. Khó khăn có thể kéo dài hết quý II năm 2023.

Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quý I chỉ tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2021 là 8%, năm 2022 là 9%), trong đó đầu tư của khu vực kinh tế ngoài nhà nước chỉ tăng 1,8%. Vốn FDI đăng ký vào nước ta quý I giảm 19,3% so với cùng kỳ năm trước. Các tập đoàn lớn xem xét kỹ việc tiếp tục đầu tư lớn vào nước ta trước tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu và phản ứng chính sách của Chính phủ. Tăng trưởng tín dụng đến ngày 28/3 chỉ tăng 2,06%, cho thấy tình hình sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp, nền kinh tế tiếp tục khó khăn.

Số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động quý I đạt gần 57 nghìn doanh nghiệp (giảm 5,4% so với cùng kỳ), thấp hơn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường (trên 60,2 nghìn doanh nghiệp, tăng 17,4% so với cùng kỳ). Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa quý I đều giảm và xuất khẩu sang các thị trường lớn giảm.

Áp lực điều hành kinh tế vĩ mô gia tăng. Điều hành chính sách tiền tệ có thể khó khăn hơn, nhất là trong bối cảnh chính sách tiền tệ của Mỹ, EU sẽ phức tạp, khó dự báo hơn, vừa phải nhất quán với định hướng thắt chặt để kiểm soát lạm phát, vừa phải xử lý các rủi ro của hệ thống ngân hàng, bảo đảm thanh khoản, cung ứng tín dụng cho nền kinh tế.

Thương mại, xuất nhập khẩu gặp nhiều thách thức khi hầu hết các thị trường xuất khẩu lớn suy yếu. Thu hút FDI khó khăn hơn, khi dòng vốn FDI toàn cầu bị thu hẹp, lợi thế cạnh tranh về ưu đãi thuế của Việt Nam giảm dần do tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.

Điều hành giá chịu áp lực do năm 2023 trong bối cảnh dự kiến điều chỉnh giá điện, y tế và các mặt hàng do Nhà nước kiểm soát giá, cộng hưởng với việc điều chỉnh chính sách tiền lương có thể tác động lớn đến lạm phát.

Những khó khăn, áp lực điều hành nêu trên yêu cầu cần có chính sách kịp thời hỗ trợ sản xuất, thúc đẩy đầu tư để cải thiện nguồn cung trong nước, tạo động lực tăng trưởng, tăng thu NSNN, góp phần giảm bớt áp lực lạm phát cho nền kinh tế. Chính sách tài khóa phải đóng vai trò quan trọng và quyết định đối với kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng; cần phát huy các dư địa tài khóa đã được Quốc hội quyết nghị, xây dựng, bổ sung ngay các giải pháp hỗ trợ, nhất là thuế, phí cho doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong bối cảnh khó khăn gia tăng, nhất là tình hình kinh tế thế giới không thuận, lạm phát thế giới vẫn ở mức cao, tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nhất là ở các nền kinh tế lớn giảm mạnh, kết quả đạt được quý I/2023 cơ bản là tích cực, tăng trưởng GDP là mức khá so với bình quân chung của thế giới và khu vực. Đạt được kết quả đó là nhờ sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả của Chính phủ, sự nỗ lực cố gắng của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và người dân. Đồng thời cũng đặt ra trọng tâm trong thời gian tới cần khẩn trương, quyết liệt hơn trong việc giải quyết các vấn đề cấp bách, tháo gỡ các nút thắt, vướng mắc, tranh thủ cơ hội để phát triển các nhân tố nền tảng, bền vững như tăng trưởng xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn...

Toàn cảnh Phiên họp. Ảnh: chinhphu.vn

Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự báo 02 kịch bản tăng trưởng

Trên cơ sở kết quả quý I, dự báo tình hình quý II và cả năm, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự báo 02 kịch bản tăng trưởng.

Kịch bản 1: Tăng trưởng kinh tế cả năm dự kiến đạt 6% (thấp hơn 0,5 điểm % so với mục tiêu Quốc hội quyết nghị), tăng trưởng các quý II, III và IV theo kịch bản tại Nghị quyết số 01/NQ-CP (lần lượt là 6,7%, 6,5% và 7,1%). Trường hợp tăng trưởng năm 2023 chỉ đạt 6% sẽ gây áp lực rất lớn lên mục tiêu tăng trưởng 05 năm 2021-2025 (6,5-7%), đòi hỏi năm 2024-2025 phải đạt tăng trưởng bình quân gần 8%/năm để đạt mục tiêu 05 năm là 6,5%.

Kịch bản 2: Để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm là 6,5%, tăng trưởng kinh tế quý II là 6,7% (bằng kịch bản Nghị quyết 01/NQ-CP), quý III và quý IV tăng trưởng lần lượt là 7,5% và 7,9% (cao hơn lần lượt 1 điểm % và 0,8 điểm % so với kịch bản tại Nghị quyết số 01/NQ-CP). Đây là kịch bản rất thách thức, đòi hỏi nỗ lực, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị. Hiện nay, hầu hết các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân thuộc Chương trình phục hồi và phát triển KTXH đã hết thời gian thực hiện hoặc hiệu quả thấp. Do đó, cần sớm ban hành chính sách hỗ trợ mới như giảm thuế, phí…, tiếp tục phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay để kích thích tăng trưởng, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị lựa chọn Kịch bản 2, phấn đấu tăng trưởng cả năm là 6,5%, tạo đà cho các năm tiếp theo để góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng 05 năm 2021-2025 từ 6,5-7%.

Về quan điểm chỉ đạo điều hành quý II năm 2023, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, quán triệt nghiêm tinh thần chủ đề điều hành “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, 06 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành tại Nghị quyết số 01/NQ-CP; bám sát các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội về Chiến lược 10 năm, Kế hoạch 05 năm và năm 2023.

Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô; nắm chắc tình hình thực tiễn, nâng cao năng lực phân tích, dự báo; phối hợp đồng bộ, hiệu quả các chính sách vĩ mô, chủ động ứng phó với các vấn đề mới phát sinh, không để kéo dài, gây ách tắc, lãng phí nguồn lực; khắc phục khó khăn, thách thức, tranh thủ mọi thời cơ, cơ hội phục hồi và phát triển KTXH, quyết tâm thực hiện thành công mục tiêu, nhiệm vụ tổng quát đã được Đảng, Quốc hội quyết nghị.

Chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, người dân để giảm áp lực chi phí, thúc đẩy sản xuất, thu hút đầu tư, giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, 03 CTMTQG, tạo động lực tăng trưởng kinh tế; giảm giá đầu ra nhằm kiểm soát lạm phát; hỗ trợ người dân, nhất là người nghèo, lao động thu nhập thấp, đối tượng yếu thế.

Chính sách tiền tệ chắc chắn, linh hoạt, chủ động, kịp thời, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa, chính sách vĩ mô khác; giảm mặt bằng lãi suất huy động và cho vay, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận vốn vay; giữ ổn định mặt bằng tỷ giá phù hợp; bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng. Chủ động nghiên cứu, đánh giá nguyên nhân đổ vỡ của các các ngân hàng tại Mỹ, sáp nhập ngân hàng tại Thụy Sỹ, đánh giá tác động tới hệ thống ngân hàng và nền kinh tế nước ta, từ đó chủ động chuẩn bị các nhiệm vụ, giải pháp và kịch bản ứng phó, không để bị động, bất ngờ khi tình huống xấu xảy ra.

Điều hành giá thận trọng, xác định thời điểm, lộ trình điều chỉnh giá phù hợp, tránh giật cục, tác động cộng hưởng đến giá hàng hóa, dịch vụ khác. Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân trong trường hợp cần thiết, nhất là khi điều chỉnh giá các nhóm hàng giá điện, nước, y tế...

Chính sách về thương mại tranh thủ cơ hội xuất khẩu của từng mặt hàng, từng thị trường; thúc đẩy tiêu dùng nội địa. Chính sách về đầu tư tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án, trong đó trọng tâm là tháo gỡ ngay từ cấp cơ sở, trực tiếp đối với các doanh nghiệp, nhà đầu tư, dự án đầu tư; tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; đổi mới, đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, thu hút FDI.

Thực hiện quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp để cải thiện mạnh mẽ, thực chất môi trường đầu tư kinh doanh, trong đó chú trọng và chủ động đối thoại doanh nghiệp, nhà đầu tư để giải quyết khó khăn, vướng mắc kịp thời.

Về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm quý II năm 2023, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng ch rằng, các bộ, cơ quan và địa phương thực hiện hiệu quả, thực chất, toàn diện, nhất quán các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội; Nghị quyết số 01/NQ-CP, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, Chỉ thị số 03/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau Tết Nguyên đán; kịp thời tham mưu, ban hành và triển khai nhanh, hiệu quả các chính sách hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, thu hút đầu tư, khơi thông nguồn lực, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm (6,5%); phản ứng chính sách kịp thời, chủ động trước các yếu tố rủi ro, tình huống mới phát sinh, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, an toàn hệ thống ngân hàng, thị trường tài chính, tiền tệ; thực hiện 03 đột phá chiến lược, các định hướng lớn...

Tập trung theo dõi sát, phân tích, dự báo tình hình thế giới, trong nước và tác động đến nước ta, nhất là chính sách của các nền kinh tế lớn, sự dịch chuyển, các xu hướng lớn toàn cầu; chủ động xử lý theo thẩm quyền, kịp thời báo cáo, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ định hướng, giải pháp phù hợp trong quản lý, chỉ đạo, điều hành tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô.

Các địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn trên địa bàn; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, tăng cường thu hút đầu tư, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh.

Triển khai nhanh, đồng bộ, quyết liệt hơn nữa các nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH; thành lập Tổ công tác đặc biệt do Chủ tịch UBND tỉnh làm Tổ trưởng để tháo gỡ ngay khó khăn, vướng mắc, kịp thời hỗ trợ cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư, dự án đầu tư trên địa bàn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho từng địa phương và của cả nền kinh tế./.