Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: MPI

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, Hội thảo nhằm cung cấp thông tin về những nhìn nhận, đánh giá về thành tựu, hạn chế, bất cập, … đang ảnh hưởng tới hoạt động của kinh tế chia sẻ và từ đó đề xuất hướng đi, đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ, đặc biệt cần xác định những rào cản đó xuất phát từ thị trường hay cơ chế chính sách.

Trình bày Báo cáo đề dẫn về tình hình 3 năm thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ theo Quyết định số 999/QĐ-TTg ngày 12/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ, ông Lưu Đức Khải, Phó Trưởng ban phụ trách, Ban Nghiên cứu các vấn đề xã hội, Viện Nghiên cứu quản lý Trung ương cho biết, mục tiêu của Đề án kinh tế chia sẻ nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ và kinh tế truyền thống; Đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia mô hình kinh tế chia sẻ bao gồm người cung cấp dịch vụ, người sử dụng dịch vụ và doanh nghiệp cung cấp nền tảng; Khuyến khích đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số và phát triển nền kinh tế số.

Trình bày một số vấn đề về hoàn thiện pháp luật điều chỉnh mô hình kinh tế chia sẻ ở Việt Nam hiện nay, bà Dương Thu Hương, Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp cho biết, Hiến pháp năm 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam đã quy định chi tiết về quyền tự do kinh doanh, đồng thời thị trường Việt Nam cũng được đánh giá là tiềm năng để phát triển kinh tế chia sẻ. Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc hiện thực hóa quyền tự do kinh doanh đối với một số loại hình kinh doanh mới trong kinh tế chia sẻ gặp phải một số vướng mắc như giữa “ghi nhận” quyền tự do kinh doanh và “bảo đảm thực thi” quyền này trên thực tế vẫn còn tồn tại khoảng cách; tư duy quản không được hoặc chưa hiểu rõ thì “cấm” gây cản trở việc thực thi quyền tự do kinh doanh trong nền kinh tế chia sẻ; tính cạnh tranh của thể chế pháp luật về quyền tự do kinh doanh trong nền kinh tế chia sẻ chưa cao, phản ứng chính sách còn chưa nhanh nhạy, chưa bắt kịp với những biến động của kinh tế thị trường, nhất là trong việc ứng dụng các mô hình kinh doanh mới, cũng như việc ứng dụng các thành tựu công nghệ mới của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chưa tạo được khung pháp lý tin cậy cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.

Bà Dương Thu Hương cho rằng, cạnh tranh không bình đẳng giữa các loại hình kinh doanh truyền thống với các loại hình kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ chủ yếu bởi chi phí tuân thủ của các chủ thể kinh doanh theo hai mô hình này không giống nhau. Nguyên nhân chủ yếu là môi trường pháp lý về gia nhập thị trường và quản lý hoạt động kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ chưa rõ ràng, chưa phù hợp hoặc chưa đầy đủ. Tình hình đó đang gây áp lực lớn đối với các cơ quan Nhà nước trong việc xây dựng, bổ sung hoàn thiện pháp luật về gia nhập thị trường, về tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh và cạnh tranh lành mạnh, công bằng trên thị trường, về rút lui khỏi thị trường… đối với các loại hình kinh tế chia sẻ trong thời gian tới.

Về quan hệ lao động trong kinh tế chia sẻ: Tiếp cận từ nền kinh tế việc làm tự do, bà Hoàng Thị Thu Trang, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương đánh giá, việc làm tự do tạo ra cho người lao động mà không quá kén chọn tiêu chuẩn, nhất là những lao động phi chính thức, có trình độ kỹ năng thấp hay lao động di cư. Người lao động có thể làm thêm, linh hoạt thời gian, tự do, làm nhiều việc cùng lúc phù hợp với thời gian và điều kiện của người lao động.

Bên cạnh đó, các văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn Bộ Luật lao động chưa có quy định cụ thể, chưa có hướng dẫn thực thi và chưa có chế tài xử phạt hành vi lách luật trong doanh nghiệp công nghệ. Khoảng trống nhất định giữa thực tiễn quan hệ giữa các bên trong việc làm tự do và các văn bản pháp luật trong quan hệ lao động. Đối với người lao động làm việc không có quan hệ lao động, Bộ luật mới chỉ đưa ra các quy định mang tính tuyên ngôn, các hướng dẫn chi tiết chưa có. Khoảng trống lớn về pháp luật quan hệ lao độn trong lĩnh vực kinh doanh xe ôm công nghệ khi chưa có văn bản hướng dẫn…

Kết luận Hội thảo, TS. Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương hy vọng những bài trình bày của các đại biểu đến từ các bộ ngành, các nhà khoa học sẽ cung cấp nhiều thông tin hơn nữa, trên cơ sở đó thúc đẩy nền kinh tế chia sẻ đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế./.